Zwyczajowo motyle dzielimy na dwie grupy: motyle nocne – ćmy (Heterocera) i motyle dzienne (Rhopalocera). Podział ten jest czysto umowny i nie ma podstaw naukowych. Niewątpliwą zaletą tej klasyfikacji jest jej prostota. |
Motyle dzienne
Motyle dzienne (Rhopalocera) posiadają szerokie, barwne skrzydła, które w stanie spoczynku składają pionowo. Ich czułki zakończone są buławkami. Lot większości gatunków jest dość powolny, choć niektóre szlaczkonie czy rusałki przemieszczają się z dużymi prędkościami. Owady te, są aktywne w dzień, zwłaszcza w słoneczną i ciepłą pogodę. Motyle dzienne podzielone są na dwie nadrodziny: Papilionoidea i Hesperioidea. Motyle dzienne są grupą zwierząt o stosunkowo krótkiej historii ewolucyjnej. Pojawiły się na Ziemi dopiero pod koniec kredy, a więc w czasie, kiedy zaczęły pojawiać się liczne rośliny okrytozalążkowe.
Czułki motyli nocnych (Heterocera) mogą przypominać nitki czy grzebienie. Nie posiadają charakterystycznych dla motyli dziennych buławek. W Polsce żyje ponad 3000 gatunków motyli nocnych.
Należy pamiętać, że część motyli nocnych lata w słoneczną pogodę, posiada pięknie ubarwione skrzydła o wyrazistych kolorach i zaskakujących wzorach. W Polsce możemy spotkać ćmy w przeróżnych barwach i deseniach. Są ćmy jasnożółte, żółte w brązowe plamy, pomarańczowe, czerwone, różowe w zielone plamy, brązowe, niebieskie w białe kropki, zielone, białe w czarne kropki, czarne w białe kropki oraz wiele innych. Szczególnie zróżnicowaną pod względem wyglądu rodziną motyli są niedźwiedziówki (Arctiidae), a także kraśniki (Zygaenidae).
Drugi podział motyli stworzono w oparciu o ich rozmiary na tzw. motyle większe (Macrolepidoptera) i motyle mniejsze (Microlepidoptera). Podział ten jest również sztucznie wprowadzony i nie w pełni obrazuje stan faktyczny.
Motyle mniejsze
W Polsce występuje ok. 1900 gatunków motyli mniejszych (Microlepidoptera). Wiele gatunków motyli mniejszych wygryza wewnątrz blaszki liściowej korytarze tzw. miny. Kształt min różni się w zależności od gatunku. Jednym z najbardziej znanych przedstawicieli motyli mniejszych jest szrotówek kasztanowcowiaczek (Cameraria ohridella). Ten żyjący na kasztanowcach motyl osiąga wielkość ok. 5 mm. Rozpiętość skrzydeł najmniejszych motyli wynosi 3,5 mm. Kilka rodzin włączonych do motyli mniejszych może osiągać dość duże rozmiary (np omacnicowate) (zobacz też: Motyle - szkodniki).
Motyle większe
Do grupy motyli większych w Polsce zaliczono ok. 1300 gatunków. Największym motylem stwierdzonym na terenie Polski jest pawica gruszówka (Saturnia pyri). Samice tego gatunku osiągają wielkość od 120 do 150 mm. Równie okazałym gatunkiem jest zmierzchnica trupia główka (Acherontia atropos). Rozpiętość skrzydeł tego motyla wynosi od 110 do 120 mm. Największymi motylami na świecie są Attacus atlas i Thysania agrippina. Rozpiętość skrzydeł tych imponujących owadów wynosi ponad 30 cm!