Rysunek na skrzydłach motyli

Powstawanie rysunku na skrzydłach motyli podczas rozwoju osobniczego

Rysunek na skrzydłach motyli pojawia w ostatniej fazie rozwoju poczwarki, a więc w momencie uformowania się w jej wnętrzu osobnika dorosłego. Barwy wykształcają się na krótko przed opuszczeniem przez motyla osłonki poczwarki. Wcześniej skrzydłą są przezroczyste. Po wykluciu na zwiniętych jeszcze skrzydłach znajduje się całkowicie uformowany, pokryty pigmentem rysunek.

Na ubarwienie motyli wpływa wiele czynników środowiska takich jak temperatura, wilgotność czy oświetlenie. Tym należy tłumaczyć dymorfizm sezonowy, czyli występowanie odmiennie ubarwionych motyli, w zależności od pór roku, a także występowanie wielu form geograficznych tego samego gatunku.

Poszczególne formy barwne można wywołać w sposób sztuczny, wystawiając poczwarkę na działanie obniżonych bądź podwyższonych temperatur. Można w ten sposób uzyskać formy występujące naturalnie w określonych porach roku lub strefach klimatycznych. Szczególnie wrażliwe na tego typu zmiany są niektóre rusałki np. rusałka kratkowiec. Chcąc uzyskać formę wiosenną tego motyla, charakteryzującą się mniejsza ilością ciemnego barwnika, należy poczwarkę poddać długotrwałemu schłodzeniu, które będzie zastępować okres zimy. W przeciwnym wypadku uzyskamy formę letnią.
Na rysunek wpływa również wilgotność powietrza, oraz natężenie światła, jednak wpływ tych czynników jest dużo mniejszy niż oddziaływanie temperatury.
Bardzo rzadko można jednoznacznie określić co spowodowało takie, a nie inne ubarwienie poszczególnych osobników. W populacji, wiele form barwnych może wykształcać się w podobnych warunkach środowiska. Powstałe aberracje mogą być wynikiem różnorodności genetycznej. Przy odrobinie szczęścia takie „naturalne eksperymenty” możemy zaobserwować na pobliskiej łące.

Układ rysunku skrzydeł motyli

Definicja rysunku

Rysunek skrzydeł motyli jest szczególnym przykładem ubarwienia złożonego z co najmniej dwóch kolorów. Rysunek można definiować jako całokształt granic pomiędzy różnie zabarwionymi polami. Jednak w praktyce pojęcie to obejmuje jedynie ciemne wzory, które kontrastują z jaśniejszym tłem skrzydeł. Rysunek składa się zazwyczaj z plam i przepasek, które najczęściej zajmują mniejszą powierzchnie niż tło.

U motyli dziennych wyraźny rysunek znajduje się zarówno na górnej jak i dolnej stronie skrzydeł. Widoczna w stanie spoczynku motyla, dolna strona skrzydeł, przybiera często barwy ochronne. Rysunek wierzchniej strony skrzydeł widoczny jest podczas lotu motyli i odznacza się zazwyczaj jaskrawymi barwami.
Uproszczony rysunek większości motyli dziennych składa się z pięciu grup przepasek poprzecznych. Wzdłuż zewnętrznego brzegu skrzydła przebiegają trzy wąskie przepaski brzeżne tzw. eksterny (E¹, E², E³). Kolejna grupa składa się z szeregu plam w kształcie oczek, trzecią grupę tworzą przepaski diskoidalne (D¹, D²). Wyraźniej zarysowane są dwie przepaski środkowe (M¹ i M²). Przy nasadzie skrzydeł znajduje się również przepaska podstawowa (B).
Oprócz wyraźnego rysunku złożonego z przepasek na skrzydle znajdują się również słabiej widoczne„cienie”. Cienie wypełniają przestrzeń między składnikami przepasek. oprócz przepasek poprzecznych istnieje również układ przepasek podłużnych, biegnący wzdłuż żyłek.
Opisany schemat rysunku skrzydeł nie został stwierdzony w pełni u żadnego gatunku, służy jedynie celom porównawczym.