min

min

Pierwsze dwa stadia rozwojowe gąsienic niepylaka apollo są odporne na niską temperaturę. Wraz ze wzrostem gąsienice staja się bardziej wrażliwe na wahania temperatur.

GDZIE JESTEŚ:     NIEPYLAK APOLLO >> opis gatunku >> biologia
minmin

Cylk życiowy niepylaka apollo

min

20 lutego 2012

Wraz z nadejściem pierwszych zwiastunów wiosny kolejne pokolenie niepylaków rozpoczyna swoje ciekawe, pełne przygód życie.

Ze względu na swoje piękno niepylak apollo od wieków wzbudzał zainteresowanie zarówno przyrodników - amatorów jak i naukowców. Dzięki ich wysiłkom opisana została biologia gatunku, w tym skomplikowany cykl życiowy. Niepylaki, podobnie jak wszystkie motyle przechodzą przeobrażenie zupełne (tzw. holometabolię), podczas którego następują po sobie cztery stadia rozwojowe – jaja, gąsienicy, poczwarki i postaci dojrzałej (zobacz: Cykl życiowy motyli).

Osobniki dorosłe niepylaków latają od końca czerwca do przełomu sierpnia i września. Motyle chętnie odwiedzają kwiaty ostrożeni (Cirsium), ostów (Carduus sp.), chabrów (Centaurea sp.), świerzbnic (Knautia sp.) i wierzbówek (Chamaenerion sp.). Bardziej ruchliwe są samce niepylaków. Podczas słonecznej pogody patrolują okolice w poszukiwaniu partnerek do rozrodu. Samice są zapładniane w przeciągu kilku dni po wyjściu z poczwarki, często zanim na dobre rozprostują skrzydła. Podczas kopulacji męskie osobniki nakładają na odwłok samicy specjalną zatyczkę tzw. sfragis, który uniemożliwia zbliżenia z innymi osobnikami. Wraz ze złożeniem jaj przez samice kolejne pokolenie tych rzadkich owadów rozpoczyna swe pełne niebezpieczeństw życie.

Jajo

Jaja składane są latem, na suchych częściach rozchodników lub w ich pobliżu. Samice apolla składają od 130 do 150 (w wyjątkowych przypadkach do 250) białawych, lekko spłaszczonych jaj.

Gąsienica

Młode gąsieniczki rozwijają się jeszcze tego samego lata, jednak nie opuszczają osłonek jajowych (tzw. chorionu), lecz wewnątrz nich zapadają  w stan diapauzy zimowej. Dzięki specjalnej budowie osłonek jajowych delikatne gąsienice mogą przetrwać srogie, sięgające -30°C mrozy. Gąsienice opuszczają osłonki wczesną wiosną – na przełomie lutego i marca. Zwykle wykluwa się nieco ponad połowa złożonych przez samicę jaj. Początkowo żerują stadnie, jednak później prowadzą samotniczy tryb życia. Po zlokalizowaniu rośliny żywicielskiej, gąsienica pozostajęc w jej pobliżu prowadzi skryty tryb życia. Gąsienice odżywiają się liśćmi rozchodnika wielkiego (Sedum maximum L.) lub innymi rozchodnikami, np. rozchodnikiem karpackim (Sedum fabaria) (zobacz: Rośliny żywicielskie).
Dla prawidłowego rozwoju gąsienic niezbędne jest duże nasłonecznienie, oraz wysoka, sięgająca 25°C temperatura. W chłodniejsze dni gąsienice staja się mało aktywne i nie pobierają pożywienia. Pomimo, że gąsienice wykazują dużą odporność względem kapryśnej, górskiej pogody, to  przy długotrwałym ochłodzeniu i opadach deszczu wzrasta ich śmiertelność.
Początkowo młode gąsienice są koloru czarnego z ciemnymi włoskami, co sprzyja ich szybkiemu nagrzewaniu. W następnych wylinkach zyskują kontrastowe plamy, które służą odstraszaniu drapieżników. Kolor plam zmienia się wraz z kolejnymi wylinkami gąsienic od żółtego, poprzez czerwony, kończąc na pomarańczowym u gotowych do przepoczwarczenia larw. Na ciele dorosłych gąsienic pojawiają się również niewielkie niebieskawe brodawki.
Ciekawą cechą gąsienic motyli z rodziny paziowatych, w tym również apolla jest obecność osadzonych na przednim segmencie tułowia wypustek zwanych osmaterium. Podczas zagrożenia gąsienice wysuwa owe widlaste wyrostki, które wydzielają odstraszającą substancje chemiczną (zobacz też: Gąsienice jak żmije).  
W ciągu kilku tygodni swojego życia gąsienice apolla przechodzą pięć stadiów rozwojowych, podczas których wielokrotnie zwiększają swoje rozmiary i masę. Dojrzałe, gotowe do przepoczwarczenia gąsienice osiągają długość około 5 cm.
Gąsienice niepylaka apollo przepoczwarczają się w czerwcu w zbudowanym przez siebie luźnym, jedwabnym oprzędzie.

Poczwarka

Krótkie, pękate poczwarki niepylaków mają brazowy kolor. Z wierzchu pokrywa je jasnoniebieski nalot, który służy najprawdopodobniej jako kamuflaż. Poczwarka jest typu zamkniętegp, podobnie jak u wszystkich innych motyli. Osłonka poczwarki tworzy jednolitą strukturę. Nie widać niczego co dzieje się w jej wnętrzu. W tym czasie gąsienica wewnątrz poczwarki ulega stopniowemu rozpuszczeniu. Jednocześnie tworzą się poszczególne narządy postaci dorosłej, które stopniowo rozwijają się ze skupień komórek zwanych tarczkami imaginalnymi. Po około dwóch tygodniach z poczwarki wykluwa się owad dorosły (imago). Proces przemiany reguluje układ  hormonalny.

Owad dojrzały (imago)

Motyle wykluwają się zazwyczaj w lipcu i sierpniu, rzadziej w czerwcu. Samce pojawiają się jako pierwsze, dopiero dwa tygodnie później lęgną się samice. Dzięki temu większość osobników żeńskich zostaje zapłodniona, krótko po opuszczeniu poczwarek. Osobniki żeńskie mogą wówczas poświęcić zaoszczędzoną energię i czas na wyszukiwanie dogodnych miejsc do złożenia jaj. Motyle żyją zazwyczaj od 20 do 25 dni.  
Niepylaki są gatunkami wybitnie światłolubnym, wykazującymi aktywność tylko podczas słonecznej pogody. Głównym czynnikiem pobudzającym zarówno rozwój jaj, gąsienic jak i poczwarek jest odpowiednie nasłonecznienie. Heliofilami są również osobniki dorosłe, które wraz ze wzrostem zachmurzenia, tracą ochotę do lotu. Mimo to, postacie dorosłe są dość wytrzymałe i odporne na zmiany pogodowe. Warunkiem ich występowania jest obecność licznych kwiatów, będących baza pokarmową motyli. Szczególnie dużej ilości pożywienia potrzebują w tym czasie zapłodnione samice, które zużytkują zgromadzą energię podczas składania jaj.

Lot niepylaków jest dość powolny, szybujący. Zwykle odbywa się wzdłuż określonych tras, na niewielkich odległościach. Niepylaki są słabymi lotniami, przez co wytworzyło się tyle lokalnych ras i podgatunków tego motyla. Niestety słabe zdolności migracyjne są jedna z przyczyn zaniku gatunku. Czasami niepylaki wykonują tzw. loty dyspersyjne, podczas których mogą pokonywać znaczne odległości, jednak zazwyczaj wędrówki takie nie wpływają na rozprzestrzenianie się gatunku.
 

 

minminminminmin

Cykl rozwojowy

min

FOTOGALERIE
http://eko.org.pl motyle.php?dzial=6&kat=19&art=20 motyle.php?dzial=4&kat=16&art=14 motyle.php?dzial=4&kat=17&art=16 motyle.php?dzial=2&kat=10&art=3 motyle.php?dzial=3&kat=14&art=7 motyle.php?dzial=2&kat=10&art=3 motyle.php?dzial=3&kat=14&art=7 motyle.php?dzial=2&kat=22&art=5 motyle.php?dzial=6&kat=19&art=20 motyle.php?dzial=2&kat=12&art=4 motyle.php?dzial=6&kat=19&art=20 motyle.php?dzial=2&kat=9&art=15 motyle.php?dzial=2&kat=22&art=5 motyle.php?dzial=2&kat=22&art=5 motyle.php?dzial=5&kat=18&art=12 motyle.php?dzial=2&kat=9&art=15 motyle.php?dzial=2&kat=9&art=15 motyle.php?dzial=2&kat=12&art=4 motyle.php?dzial=3&kat=14&art=7 motyle.php?dzial=3&kat=13&art=6 motyle.php?dzial=2&kat=12&art=4 motyle.php?dzial=2&kat=10&art=3 motyle.php?dzial=2&kat=9&art=15 motyle.php?dzial=5&kat=18&art=12 motyle.php?dzial=4&kat=16&art=14 motyle.php?dzial=4&kat=16&art=14 motyle.php?dzial=3&kat=14&art=7 motyle.php?dzial=2&kat=9&art=15 motyle.php?dzial=2&kat=22&art=5 motyle.php?dzial=2&kat=9&art=23 motyle.php?dzial=2&kat=12&art=4 motyle.php?dzial=2&kat=10&art=3 motyle.php?dzial=2&kat=10&art=3 motyle.php?dzial=2&kat=22&art=5 motyle.php?dzial=2&kat=10&art=3 motyle.php?dzial=5&kat=18&art=12 motyle.php?dzial=4&kat=16&art=14 motyle.php?dzial=2&kat=9&art=15 motyle.php?dzial=2&kat=10&art=3 motyle.php?dzial=2&kat=10&art=3 motyle.php?dzial=6&kat=20&art=18 motyle.php?dzial=2&kat=22&art=5 motyle.php?dzial=2&kat=12&art=4 motyle.php?dzial=6&kat=19&art=20 motyle.php?dzial=2&kat=22&art=5 motyle.php?dzial=5&kat=18&art=12 motyle.php?dzial=2&kat=10&art=3
ZAPISZ SIĘ DO NASZEGO NEWSLETTERA
e-mail: