Niepylak apollo w Polsce

Jeszcze w XIX wieku niepylak apollo występował we wszystkich pasmach górskich na południu Polski, od Sudetów, przez Tatry, Pieniny, Beskid Sądecki, Beskid Niski, Pogórze Cieszyńskie, Bieszczady, a także na Wyżynie Małopolskiej w Górach Świętokrzyskich. W miejscach występowania gatunek ten tworzył liczne rasy. W samych tylko Sudetach występowały niegdyś trzy podgatunki: w Górach Kruczych Parnassius apollo silesianus (Marschner, 1909), w dolinie Bystrzycy i okolicach zamku Książ Parnassius apollo frieburgensis (Niepelt, 1912), a w okolicach Śnieżnika i miejscowości Krnov, a także najprawdopodobniej w Kotlinie Kłodzkiej Parnassius apollo albus (Rebel & Rogenhofer, 1893). Najdłużej utrzymującym się podgatunkiem sudeckim był P. a. silesianus, który ostatecznie wyginął z ostatniego znanego stanowiska w Kruczej Dolinie koło Lubawki w 1892 r. Na początku ubiegłego stulecia były dokonywane na tym stanowisku próby reintrodukcji apolla z Bawarii, który utrzymał się tu do roku 1926.

Na skutek zmian w środowisku, a także przez działalność kolekcjonerów liczba miejsc występowania niepylaka znacznie się zmniejsza. Między rokiem 1900, a 1950 wymarły populacje z Bieszczadów, Beskidu Niskiego, Beskidu Sądeckiego i Pogórza Cieszyńskiego. Tamtejsze populacje tworzyły dwa podgatunki: P. a. sicinus (Fruchstorfer 1921) oraz P. a vistulicus (Bang-Haas 1927). W Bieszczadach motyl ten był pospolity jeszcze w latach 1910 – 1914 lecz wyginął najprawdopodobniej w okresie II Wojny Światowej. Świadczą o tym wyniki przeprowadzonych w latach 1945 – 1973 badań fauny motyli tego obszaru podczas, których nie znaleziono ani jednego niepylaka.

Obecnie w polskiej części Tatr Zachodnich występuje podgatunek Parnasiuss apollo niesiołowskii (Glassl, 1993), w Pieninach, zaś  P.  a.  frankenbergeri (Slaby, 1952). Na Dolnym Śląsku motyl ten został reintrodukowany na terenie rezerwatu Kruczy Kamień.
Do niedawna tatrzańska populacja niepylaka apollo uznana była za wymarłą. Jednak w 2010 roku udało się odnaleźć osiadłą populację tego gatunku (zobacz: Niepylak apollo w Tatrach).

Dla zaniteresowanych:

Historia pojawienia się niepylaka apollo w Polsce

W XIX wieku niepylak apollo występował we wszystkich pasmach górskich na południu Polski od Sudetów, przez Tatry, Pieniny, Beskid Sądecki, Beskid Niski, Pogórze Cieszyńskie, Bieszczady, a także na Wyżynie Małopolskiej w Górach Świętokrzyskich. Jednak zasięg występowania tego gatunku szybko się kurczy. Pod koniec XIX wieku wyginęła sudecka populacja niepylaka apollo. W Bieszczadach motyl ten był pospolity jeszcze w pierwszym dwudziestoleciu XX wieku, lecz wyginął najprawdopodobniej w okresie II Wojny Światowej. Świadczą o tym wyniki przeprowadzonych w latach 1945 – 1973 badań faunistycznych tego obszaru, podczas których nie znaleziono ani jednego niepylaka.
Na początku XX wieku niepylak spotykany był również na terenach płożonych obecnie poza wschodnimi granicami Polski – w okolicach Krzemieńca i Żytomierza, a także niedaleko Lwowa, gdzie występował jeszcze w 1921 roku.

Można przypuszczać, że niegdyś niepylak apollo występował na znacznie większym obszarze Polski. Niestety nie zachowało się zbyt wiele podań na ten temat.. Jedną z najstarszych informacji na temat występowania niepylaka apollo pochodzi z XVIII i została sporządzona przez nadwornego geografa króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Uczony odnotował obecność niepylaków w okolicach Warszawy, a także na obszarach w kierunku Krakowa, gdzie motyl ten miał występować znacznie częściej. Według spisu motyli z końca XIX wieku, niepylak apollo występował na ówczesnym Śląsku.Pojedynczy okaz tego motyla, na początku XX wieku został złowiony w okolicach Poznania