Uszkodzone przez gąsienice niepylaka apollo rozchodniki, wytwarzają substancję, która powoduje że rośliny te stają się niejadalne. Mechanizm ten zapobiega całkowitemu zniszczeniu roślin, zmuszając tym samym gąsienice niepylaka do migracji (zobacz: wędrówki motyli).
Niepylak apollo (Parnassius apollo) jest gatunkiem oligofagicznym (żywi się tylko kilkoma gatunkami roślin). Jego gąsienice żywią się głównie rozchodnikami, sporadycznie zaś blisko spokrewnionymi z nimi rojnikami. |
Gąsienice pienińskiego podgatunku Parnassius apollo frankenbergeri (Slaby, 1952) żerują prawie wyłącznie na rozchodnikiem wielkim (Sedum maximum L.), w wyjatkowych wypadkach uzupełniają dietę liśćmi rojnika pospolitego (Sempervivum soboliferum Sims.) oraz rozchodnika białego (Sedum album L. ), który w Polskiej florze jest gatunkiem obcym tzw. kenofitem (zobacz: Ochrona czynna niepylaka apollo w Pieninach).
Rośliną pokarmową występującego w polskiej części Tatr Zachodnich podgatunku Parnasiuss apollo niesiołowskii (Glassl, 1993), jest z kolei rozchodnik karpacki (Sedum fabaria Koch) (zobacz: Niepylak apollo w Tatrach).
Rozchodnik wielki Sedum maximum (L.) Hoffm, (= S. telephium ssp. maximum L. Krocker – Fl. Europ.) – roślina z rodziny gruboszowatych (Crassulaceae) o wzniesionych, mięsistych łodygach, odrastających co roku na wysokość od 30 do 80 cm. Rozchodnik wielki jest hemikryptofitom, to znaczy, że pędy wyrastają z pączków znajdujących tuż nad powierzchni ziemi lub tuż pod nią. Liście mają kolor szarozielony lub czerwonawy, ich brzegi są nierówno ząbkowane. Siedzące, podłużnie jajowate blaszki liściowe osadzone są po trzy w okółkach lub naprzeciwlegle. W ich wnętrzu, a także w łodygach magazynowana jest woda (roślina należy do sukulentów) .
Rośliny kwitną od sierpnia do września. Promieniste, 5-krotne, zebrane w baldachy kwiaty są koloru zielonożółtego, białego lub różowego. Owocem rozchodników są wielonasienne torebki (mieszki).
Roślina spotykana jest na terenie całej Polski, w dogodnych warunkach tworzy rozległe łany. Rozchodniki preferują suche, nasłonecznione stanowiska o podłożu kamienistym, piaszczystym np. południowe zbocza górskie, piarżyska, kamieniołomy (zobacz: Środowisko preferowane przez niepylaka apollo).
Rozchodnik wielki jest stosowany do nasadzeń w ogrodach skalnych. Znalazł również zastosowanie w medycynie ludowej jako środek wspomagający leczenie reumatyzmu. Rozchodnik jest rośliną żywicielską gąsienic motyli: niepylaka apollo i modraszka oriona.
Kwiatostan rozchodnika wielkiego w powiększeniu |
Rozchodnik karpacki (Sedum telephium L. ssp. fabaria (Koch) Kirschl. (= S. fabaria – C = S. carpaticum) – roślina z rodziny gruboszowatych (Crassulaceae), obecnie zakwalifikowana jak podgatunek Sedum telephium. Występuje w górach zachodniej i środkowej Europy. W Polsce często spotykany w Karpatach od regla dolnego do piętra alpejskiego. Zimują podziemne części rośliny tzw. geofit).
Pędy wzniesione, mięsiste, osiągają wysokość od 25 do 50 cm. Na łodygach znajdują się osadzone skrętolegle, szeroko -lancetowate, mięsiste, odległo ząbkowane liście. W liściach i łodygach magazynowana jest woda (roślina należy do sukulentów), co umożliwia jej zasiedlanie suchych i przepuszczalnych stanowisk takich jak piarżyska, nasłonecznione zbocza skalne, osuwiska kamieni. Rozchodnik karpacki występuje zarówno w zacienionych jak również nasłonecznionych stanowiskach. Miejscami tworzy rozległe łany. Bylina kwitnie od lipca do września Różowopurpurowe kwiaty zebrane są w duże, zwarte nibybaldachy o średnicy 15-20 cm. Owocem są wielonasienne torebki (mieszki). Rozchodnik jest rośliną żywicielską gąsienic motyli: niepylaka apollo i modraszka oriona. Bywa uprawiany jako roślina ozdobna. Nadaje się do ogrodów skalnych oraz do ogrodów naturalistycznych (zobacz: Ogród przyjazny motylom oraz Związek niepylaka z rośliną żywicielską)